SamenZorgwijzer (voorheen Mantelzorgacademie) in ontwikkeling: ‘Regio werkt aan versterking van mantelzorgers’

SamenZorgWijzer wil uitgroeien tot een centrale plek voor iedereen die zorgt voor een ander: familie, buren, vrienden en vrijwilligers. Zij kunnen hier terecht voor toegankelijke informatie, tips en leeractiviteiten die helpen om deze rol met vertrouwen en op eigen wijze vorm te geven.

Tijdens een bijeenkomst op 15 juli jl. werd het project officieel gepresenteerd. Projectleider Marieke Jacobs van kartrekker Palet Welzijn gaf hierbij een toelichting op de plannen, onthulde de nieuwe naam en gaf samen met andere betrokkenen een inkijkje in hun persoonlijke drijfveren en de kracht van samenwerking.

Onzichtbare helden
In Nederland zijn naar schatting vijf miljoen mensen mantelzorger. Toch herkennen velen zichzelf niet in die term. "Ik dacht niet aan mezelf als mantelzorger," vertelt een betrokkene tijdens de presentatie. "Je wordt er langzaam in meegetrokken. Niemand vraagt of je het wil doen, je doet het gewoon." Een ander zegt: “Ik zorg voor mijn man, dat is toch vanzelfsprekend?”

Juist dát besef, dat mantelzorg vaak onzichtbaar en vanzelfsprekend is, vormt een belangrijk uitgangspunt van SamenZorgWijzer. “We willen een plek creëren waar mensen zich herkennen, vragen kunnen stellen en niet het gevoel hebben er alleen voor te staan,” aldus projectleider Marieke Jacobs.

Kennis, vaardigheden en samenwerking
SamenZorgWijzer is ontstaan vanuit de urgentie om de zorg in de regio toekomstbestendig te maken. Door de toenemende vergrijzing, het stijgende personeelstekort in de zorg en het afnemende aantal mantelzorgers per zorgvrager, komt de druk steeds meer op mantelzorgers te liggen.

SamenZorgWijzer wil daar op drie manieren op inspelen:

1. Vergroten van kennis en vaardigheden van mantelzorgers, zodat zij beter in staat zijn om met hun taken om te gaan.
2. Versterken van de samenwerking tussen professionals en mantelzorgers, zodat mantelzorgers zich serieus genomen en ondersteund voelen.
3. Betrekken van vrijwilligers bij het informele zorgnetwerk.

Op basis hiervan zijn de volgende vier ambities geformuleerd:

1. Een centrale plek – Een digitale plek waar mantelzorgers informatie kunnen vinden en kennis kunnen opdoen.
2. Verantwoord overdragen van zorghandelingen - Een traject voor het aanleren van zorghandelingen aan zorgvragers en mantelzorgers.
3. Samenwerken aan vroegtijdige herkenning – Formele zorgverleners attenderen mantelzorgers actief op de SamenZorgWijzer.
4. Brede inzet: ook voor vrijwilligers en professionals – SamenZorgWijzer wordt doorontwikkeld tot een platform met informatie en tools voor vrijwilligers én professionals.

Voorwaarde: 2.522 uur minder thuiszorg
De academie ontvangt financiering vanuit het Integraal Zorgakkoord (IZA), waarin zorgverzekeraars als VGZ en Zilveren Kruis regionale transformatieplannen ondersteunen. Aan die steun is een doelstelling verbonden: jaarlijks moet er in de regio Midden-Holland 2.522 uur thuiszorg worden overgenomen door zorgvragers zelf of hun mantelzorgers.

Tijdens de bijeenkomst leidde deze voorwaarde tot kritische vragen: “Hoe maak je dit inzichtelijk? En hoe voorkom je extra druk op mantelzorgers, die vaak al zwaar belast zijn?”. Projectleider Marieke Jacobs erkent die zorgen, maar ziet ook kansen. “We werken aan een aanpak waarmee we deze doelstelling verantwoord kunnen realiseren. Door goed te kijken naar wat mensen zélf willen en kunnen, kan dit niet alleen bijdragen aan minder formele zorg, maar juist ook aan meer eigen regie en vrijheid voor zorgvragers én hun netwerk.”

Inzicht uit de praktijk
SamenZorgWijzer is mede opgebouwd op basis van verhalen van mantelzorgers zelf. In interviews en strategische sessies kwamen diep persoonlijke ervaringen naar voren. Zoals een mantelzorger die al 40 jaar voor haar dochter met ernstige beperkingen zorgt én de afgelopen tien jaar ook voor haar man met Parkinson.

Deze verhalen tonen niet alleen de kracht en toewijding van mantelzorgers, maar ook de complexiteit en emotionele impact. “Het gaat niet alleen om praktische hulp,” aldus deze mantelzorger, “maar ook om vragen als: ben ik wel genoeg geweest? Heb ik iets gemist?”

‘Wat je niet weet, kun je ook niet regelen’
Afke Dappers, programmamanager bij ZWconnect, werkte intensief mee aan de totstandkoming van het project en was betrokken bij het indienen van het transformatieplan. Hoewel ze jarenlang zelf in de zorg werkte, raakte haar interview met een mantelzorger diep.

“Ik dacht dat ik wist hoe het voelde om mantelzorger te zijn,” vertelt ze, “maar na dat gesprek realiseerde ik me hoeveel er gebeurt achter de voordeur. Deze vader zei: ‘Wat je niet weet, kun je ook niet regelen.’ Dat bleef bij me hangen. Hij had zoveel zelf uitgezocht, maar pas achteraf besefte hij wat beter had gekund als iemand hem eerder had meegenomen.” Volgens Afke toont dit de urgentie van SamenZorgWijzer: “We hebben hier echt nog veel te winnen.”

Toekomstvisie en samenwerking
SamenZorgWijzer is geen losstaand project. Het is onderdeel van een brede regionale aanpak in Midden-Holland, waarin zorgorganisaties, gemeenten, werkgeversorganisaties zoals ZWconnect, en betrokken burgers samenwerken aan toekomstbestendige zorg. De komende jaren (tot in ieder geval begin 2027) zal SamenZorgWijzer verder worden ontwikkeld, met onder meer praktische informatie, leeractiviteiten en samenwerking met professionals.

‘Een plek waar je niet alleen bent’
De aanwezigen tijdens de presentatie, van zorgprofessionals tot mantelzorgers zelf, benadrukten het belang van de academie. SamenZorgWijzer wil er zijn voor iedereen: je staat er niet alleen voor.

Meer informatie
Wil je meer weten over SamenZorgWijzer? Bekijk dan deze brochure of neem contact op met Marieke Jacobs, projectleider, via m.jacobs@paletwelzijn.nl.